Emeklilik sisteminde yapılan yeni hesaplamalar ve prim düzenlemeleri, bazı kişilerin beklenenden çok daha düşük emekli maaşı almasına neden olacak. İşte düşük emekli maaşına neden olan kritik faktörler ve risk altındaki gruplar.
Türkiye’de milyonlarca çalışan emeklilik hayali kurarken, son dönemde yapılan düzenlemeler ve açıklamalar birçok vatandaşta endişeye yol açtı. Özellikle Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yapılan açıklamalar ve güncel emeklilik simülasyonları, bazı kişilerin beklenenden çok daha düşük emekli maaşı alacağını ortaya koydu. Bu durum, özellikle belirli dönemlerde sigortalı olmuş, düşük prim ödemiş ya da uzun süre kayıt dışı çalışmış kesimleri doğrudan etkiliyor.
Peki kimler düşük emekli maaşı alacak? Hangi hatalar emeklilik maaşını düşürüyor? İşte merak edilen tüm detaylar.
Emekli Maaşı Hesaplaması Nasıl Yapılıyor?
Emekli maaşı hesaplaması; çalışma süresi, ödenen prim gün sayısı, prime esas kazanç miktarı ve emeklilik yılına göre değişkenlik gösteriyor. 2000 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası olmak üzere üç farklı dönem baz alınarak ayrı formüller uygulanıyor. Özellikle 2008 sonrası sigortalı olanlar için emekli maaşları, daha düşük primle sisteme girilmesi nedeniyle ciddi oranda gerileyebiliyor.
Sistemde en belirleyici unsurlar şunlardır:
- SGK’ya bildirilen brüt maaş (prime esas kazanç)
- Toplam prim gün sayısı
- Sigortalı olarak çalışılan süre
- Emekli olunan yılın katsayıları ve güncel taban maaş kriterleri
Kimler Düşük Emekli Maaşı Alacak?
Emekli maaşlarında büyük farklara yol açan temel nedenler ve risk grubundaki çalışanlar şöyle sıralanabilir:
1. 2008 Sonrası Sigortalı Olanlar
2008 yılında yürürlüğe giren sosyal güvenlik reformuyla birlikte emekli maaşı hesaplamalarında değişiklik yapıldı. Bu tarihten sonra ilk kez sigortalı olanlar için aylık bağlama oranları düşürüldü. Bu da doğrudan daha düşük maaş anlamına geliyor.
2. Asgari Ücret Üzerinden Prim Ödeyenler
Çalıştığı süre boyunca yalnızca asgari ücret üzerinden SGK primi ödenen bireyler, emekli olduklarında en düşük maaşı almaya hak kazanıyor. Prime esas kazanç ne kadar düşükse, emekli maaşı da o kadar düşük oluyor.
3. Kayıt Dışı Çalışanlar veya Prim Açığı Olanlar
Kayıt dışı çalıştırılan ve SGK primleri eksik yatırılan kişiler, emeklilikte beklediklerinin çok altında maaş alabiliyor. Özellikle ev hizmetlerinde, gündelik işlerde çalışan kadınlar bu riski sıklıkla yaşıyor.
4. Emekli Olduktan Sonra Çalışmaya Devam Edenler
Bazı kişiler, emeklilik sonrası tekrar çalıştıklarında SGK destek primi ödüyor. Ancak bu primler, maaşlarını artırmak yerine sabit kalmasına neden oluyor. Ayrıca, primlerin tam ödenmemesi durumunda aylıkta kesinti bile yaşanabiliyor.
5. Yaş Şartını Sağlayıp Prim Gününü Dolduramayanlar
Sigorta süresi dolsa bile, gerekli prim gününü tamamlayamayan kişiler, eksik primle emekli olurlarsa daha düşük aylık alıyorlar. Özellikle kadınlarda bu durum daha yaygın görülüyor.
Güncel Taban Emekli Maaşı Ne Kadar?
2025 yılı itibarıyla SGK tarafından belirlenen en düşük emekli maaşı 10.000 TL olarak açıklanmış durumda. Ancak bu tutar, kök maaşı çok daha düşük olan kişilere devlet desteğiyle ulaştırılıyor. Kök maaşı 6.000 TL olan bir emekli, bu desteği kaybettiğinde yalnızca gerçek hak ettiği maaşı almaya devam edecek. Bu da gelecek dönem zamlarında fark yaratıyor.
Maaşı Artırmak İçin Ne Yapılmalı?
Emeklilikte düşük maaş almamak için çalışanların şimdiden bazı adımlar atması öneriliyor. Bunlar arasında:
- Brüt maaşın yüksek gösterilmesi için işverenle görüşmek
- Ek prim ödemeleriyle eksik günleri tamamlamak
- Borçlanma (doğum, askerlik) haklarını kullanmak
- İsteğe bağlı sigorta ile boşlukların kapatılması
- Prim gün sayısının artırılması için kısmi süreli işlerde sigortalı çalışmak
Bu adımlar, emeklilikte alınacak maaşın doğrudan artmasını sağlayabilir.
Bilinçli Hareket Etmek Şart
Emekli maaşları konusunda ortaya çıkan bu yeni tablo, çalışanların sosyal güvenlik hakları konusunda daha dikkatli ve bilinçli davranması gerektiğini gösteriyor. Özellikle genç çalışanların sigorta giriş tarihlerini, ödenen prim tutarlarını ve e-Devlet üzerinden hizmet dökümlerini düzenli olarak kontrol etmeleri büyük önem taşıyor.
Uzmanlar, emeklilik planlamasının sadece yaş sınırına değil, prim gününe ve kazanç düzeyine göre yapılması gerektiğini vurguluyor. Bu kapsamda, ilerleyen yıllarda sürpriz yaşamamak için şimdiden adım atmak gerekiyor. Aksi halde milyonlarca kişi, uzun yıllar çalışmasına rağmen beklentisinin çok altında bir emekli maaşıyla karşılaşabilir.
