Donald Trump’ın yeniden başkanlık yarışına hazırlanırken gündeme taşıdığı yeni gümrük tarifesi planı, küresel ekonomi çevrelerinde “tarife depremi” olarak yorumlandı. ABD’ye yönelik ihracat yapan ülkeler için ciddi tehditler barındıran bu strateji, bazı ülkeler içinse yeni pazar fırsatlarının kapısını aralıyor. Türkiye ise bu dönüşümde konumunu avantaja çevirebilir. İşte 5 kritik soruda gelişmelerin perde arkası ve Türkiye için doğabilecek ticari fırsatlar.
1. Yeni Tarife Planı Neyi Kapsıyor?
Donald Trump’ın kampanya sürecinde kamuoyuyla paylaştığı ticaret planı, ithalatı azaltmaya ve ABD merkezli üretimi teşvik etmeye dayanıyor.
Öne çıkan başlıklar:
- Tüm ithalat kalemlerine %10 genel tarife uygulanması
- Çin’den gelen ürünlerde %60’a varan ek vergi tehdidi
- ABD’de üretim yapan firmalara vergi indirimi ve teşvik vaatleri
- “Amerikan üret, Amerikan sat” ilkesiyle yerli tedarik zinciri hedefi
Bu strateji, küresel tedarik zincirlerini bozabilirken, alternatif üretim ve ihracat üslerinin öne çıkmasına yol açabilir.
2. Bu Gelişmeler Hangi Ülkeleri Etkileyecek?
Tarife planı özellikle Çin, Meksika, Almanya, Güney Kore ve Japonya gibi ABD pazarına yüksek oranda ihracat yapan ülkeleri doğrudan etkiliyor. Bu ülkelerin ABD’ye olan ticaret hacimlerinde düşüş yaşanması bekleniyor.
Ayrıca gelişmekte olan birçok ülke de ABD ile olan ticari ilişkilerde tedarik zinciri kırılmaları ve fiyat baskılarıyla karşı karşıya kalabilir.
Ancak bu durum, bazı ülkeler için fırsat doğuruyor. Alternatif üretim ve tedarik partneri arayan ABD’li firmalar, yeni ticaret rotaları oluşturmaya başlıyor.
3. Türkiye İçin Neden Avantajlı Olabilir?
Trump’ın tarifelerle hedef aldığı ülkeler dışında kalan ve üretim altyapısı güçlü ülkeler, tedarik merkezi olarak öne çıkabilir. Türkiye, bu noktada stratejik avantajlarıyla dikkat çekiyor:
Türkiye’nin öne çıkan avantajları:
- AB ve Orta Doğu’ya yakınlığıyla güçlü lojistik konumu
- Gelişmiş sanayi altyapısı ve esnek üretim yeteneği
- Genç iş gücü ve rekabetçi üretim maliyetleri
- ABD ile doğrudan ticari gerginlik yaşamayan konum
- Gümrük Birliği ve serbest ticaret anlaşmaları sayesinde dış pazarlarla güçlü entegrasyon
Bu dinamikler, Türkiye’yi “ikinci üretim üssü” olarak değerlendirmek isteyen çok uluslu firmaların radarına sokuyor.
4. Türk İş Dünyası Bu Dönüşüme Nasıl Hazırlanmalı?
Türkiye’nin bu süreçte fırsatları avantaja çevirebilmesi için bazı adımları hızla hayata geçirmesi gerekiyor.
Öne çıkan stratejik adımlar:
- ABD merkezli şirketlerle iş birliği platformlarının artırılması
- Serbest bölgeler ve OSB’lerde yatırım teşviklerinin güncellenmesi
- Gümrük işlemlerinde dijitalleşmenin tamamlanması
- Lojistik altyapının ihracat odaklı güçlendirilmesi
- ABD pazarına yönelik özel üretim ve sertifikasyon süreçlerinin sadeleştirilmesi
Özellikle elektronik, tekstil, otomotiv yan sanayi, beyaz eşya ve mobilya gibi sektörlerde Türkiye’nin ABD’ye yönelik ihracat kapasitesi artabilir.
5. Küresel Ekonomide Yeni Ticaret Dengeleri Kuruluyor mu?
Trump’ın açıklamaları sadece siyasi söylem değil; aynı zamanda küresel ticaret dengesinde kartların yeniden dağıtılacağının habercisi. Pandemi sonrası kırılan tedarik zincirleri, şimdi yeni tarife savaşlarıyla karşı karşıya.
Bu tablo, özellikle Asya merkezli üretimin kısmen Batı’ya ya da Türkiye, Polonya, Vietnam gibi ülkelerin yer aldığı “yakın coğrafyalara” kaymasına neden olabilir.
Uzmanlara göre, “friendshoring” (dost ülkelerle tedarik zinciri kurma) kavramı, bu dönemde en çok konuşulacak başlıklardan biri olacak. Türkiye, bu modelin parçası olmaya aday ülkeler arasında yer alıyor.
